WRÓĆ

Sweet Home Sweet: Opowieść o ocaleniu, pamięci i powrotach

Sweet Home Sweet: Opowieść o ocaleniu, pamięci i powrotach

Kiedy mój ojciec był w getcie krakowskim, wciąż fotografował. Zdjęcia te zostały zakopane w Płaszowie i odkryte po wojnie, schował je w słoiku po ogórkach, szklanym słoiku po ogórkach, w Płaszowie… Więc usiadłam z nim, w jego domu, z fotografiami i pytałam, kto jest kim na każdym zdjęciu… i mi opowiedział. Pamiętał ich nazwiska, pamiętał, czy przeżyli wojnę, pamiętał o nich wszystko.

— Michelle Ores

„Sweet Home Sweet: Opowieść o ocaleniu, pamięci i powrotach” to wystawa poświęcona trzem pokoleniom rodziny Oresów i ich stosunkowi do Polski. Pozwala zagłębić się w kwestie przekazywania z pokolenia na pokolenie pamięci i narracji o Holokauście i ukazuje jakie relacje z Polską mają dzieci i wnuki ocalałych.

Oskar Ryszard Ores urodził się w Krakowie w 1923 roku w zasymilowanej żydowskiej rodzinie. Jego ojciec wykonywał różne zawody, a rodzina matki posiadała w Krakowie wytwórnię koszernej kiełbasy.

Podczas II wojny światowej Ryszard trafił wraz z matką i siostrą do krakowskiego getta. W lutym 1943 roku został przeniesiony do pobliskiego obozu pracy przymusowej w Płaszowie. W ostatnich miesiącach wojny był więźniem trzech kolejnych obozów koncentracyjnych: Sachsenhausen, Flossenbürga i Dachau, w którym został wyzwolony w kwietniu 1945 roku.

Ryszard był jedyną osobą z rodziny, która przeżyła.

Po wojnie dochodził do siebie w szpitalu prowadzonym przez amerykańską armię, później studiował medycynę w Bernie w Szwajcarii. Wyemigrował do Nowego Jorku w 1955 roku.

Ale nigdy nie zapomniał o Polsce. Po wojnie Ryszard podtrzymywał więzi z Polską, często wracał i pozostał w kontakcie z przyjaciółmi z Krakowa, wśród których byli bohaterowie krakowskiego getta, m.in. Julian Aleksandrowicz i Tadeusz Pankiewicz. W Nowym Jorku zbierał fundusze na wyposażenie medyczne dla kliniki w Krakowie, a także – wraz z Fundacją Ronalda Laudera – na renowację i porządkowanie miejsc związanych z dziedzictwem żydowskim w tym mieście. Za swoje zasługi został odznaczony Krzyżem Kawalerskim Orderu Zasługi Rzeczypospolitej Polskiej, Krzyżem Armii Krajowej i Krzyżem Oświęcimskim. Był także wśród konsultantów filmu „Lista Schindlera”, jako że w filmie przedstawionych zostało wiele miejsc, w których przebywał w czasie wojny.

Choć Ryszard zmarł w 2011 roku, drugie i trzecie pokolenie jego rodziny pozostało zaangażowane w życie żydowskie w Polsce. Jego córka Michelle jest związana z krakowską społecznością żydowską i działaniami na rzecz ochrony dziedzictwa żydowskiego w Polsce. Jeden z jej synów, Adam, mieszka w Polsce od 2017 roku, w swojej pracy koncentrując się na żydowskiej historii i dziedzictwie. Wielu innych członków rodziny zbudowało własne relacje z Polską i rozumienie Holokaustu.

Wielu polskich ocalałych z Holokaustu i ich potomków ma rzecz jasna określony obraz Polski, który w dużej mierze bazuje na wspomnieniach z dzieciństwa rodziców i dziadków oraz na horrorach wojny. Rodzina Oresów, poprzez swoje trwałe zaangażowanie w Polsce, zbudowała z tym krajem nieco inną relację, która – choć pozostaje mocno skoncentrowana na Holokauście i rodzinnej historii – zaowocowała silnymi więziami z Polską oraz z odbudową życia żydowskiego w Polsce.

Wystawa opowiada historię o tym, jak jedna rodzina zbudowała własne silne więzi z krajem pochodzenia, wciąż żyjąc z bólem i traumą Holokaustu. Stawia też istotne pytania o wzajemne relacje pomiędzy Polakami a żydowskimi ocalałymi i ich rodzinami, mając na celu zrozumienie tych współczesnych związków.